Baanverlies: ontkenning en boosheid

Door: Wim van Limpt 

Als mediator en crisisbestuurder kom ik bij veel bedrijven waar reorganisaties gaande zijn. Medewerkers krijgen te maken een functiewisseling of zelfs met ontslag. De afgelopen tijd is daar een nieuwe oorzaak van baanverlies bijgekomen: corona!

Het verlies van je baan voelt als een echtscheiding
Het verliezen van je baan is een emotioneel proces en heeft een forse impact op je leven. Je zou kunnen stellen dat het een traumatische gebeurtenis is. Het is namelijk veel meer dan alleen het verlies van inkomen. Werk is een van onze basiszekerheden. Het draagt bij aan: veiligheid, status, identiteit, zekerheid, zelfvertrouwen en heel simpel de basisbehoefte om erbij te horen. Al deze zekerheden lijken weg te vallen als je je baan verliest.

Net als bij een echtscheiding verdwijnt in één klap de vaste grond onder je voeten. Alles wat zeker en veilig was, is niet meer en ineens ga je het grote onbekende tegemoet.

Acceptatie en motivatie
Er zijn maar weinig mensen die voldoende tijd nemen om het verlies van hun baan te verwerken. En dat terwijl een juiste verwerking zeer belangrijk is. Te vaak merk ik bij gesprekken met kandidaten binnen onze adviespraktijk van Volta consultants dat onverwerkte gevoelens een succesvolle sollicitatie in de weg staan. Wat ook opvalt is dat vrijwel niemand zijn of haar ontslag had verwacht. Rouwprocessen zijn dus erg belangrijk om het verlies van werk een plek te kunnen geven en een nieuw perspectief op de toekomst te ontwikkelen. In dit artikel zal ik ingaan op de eerste twee fases van rouwverwerking bij baanverlies: ontkenning en boosheid. In mijn volgende artikel komen de andere drie fases aan bod. Het doorlopen van alle fases is nodig en relevant om het verleden af te sluiten en je open te stellen voor toekomstige kansen.

Bij het schrijven van dit artikel heb ik geworsteld met de term rouwverwerking. Rouwverwerking wordt immers meestal gebruikt bij het overlijden van dierbaren of het verwerken van verlies bij echtscheiding. Uit ervaring blijkt echter dat je ook bij het verlies van een baan verschillende stadia van rouw kunt ervaren. Net als bij een echtscheiding of bij het overlijden van iemand die je lief, is helpt het doorlopen van de verschillende fasen van rouw je bij het verwerken van het verdriet van baanverlies. Het draait daarbij vooral om acceptatie en hernieuwde motivatie.

De eerste twee fasen van rouw
Fase 1: Ontkenning
In deze fase van rouw zie je dat mensen het ontslag niet onder ogen willen zien. Rationeel snappen ze wel dat ze hun baan kwijt zijn, maar wat dit betekent in zijn volle omvang wordt nog buitengesloten. Ik merk in de praktijk dat veel mensen die hun baan zijn verloren en bij ons terecht komen hun oogkleppen opzetten of al op hebben. Deze ontkenning maakt deel uit van ons overlevingsmechanisme. Ook al weet je het diep van binnen wel, je wil het gewoonweg nog niet weten. Waarom niet? Heel simpel: omdat het te veel is. Het is niet te bevatten voor je. Je was loyaal en verantwoordelijk en ineens keihard aan de kant gezet.

Fase 2: Boosheid
In deze fase is het goed mogelijk dat je boos bent op je werkgever, aangezien hij jou op straat heeft gezet. Of boos op je collega’s, die je zomaar hebben laten vallen: “Als jij weggaat, ga ik ook!” Nou, mooi niet dus. De boosheid op anderen wisselt vaak af met boosheid op jezelf. Boosheid is een emotie die er echt uit moet. Als je boosheid negeert, komt het er op een andere manier wel uit. Zo kunnen opgekropte gevoelens zich ontwikkelen tot een kort lontje. En zo’n kort lontje kan je bij je zoektocht naar nieuw werk behoorlijk tegen werken.  Het aanvaarden dat je boos bent, is zeer belangrijk voor het verwerkingsproces, omdat het gevoel van schuld en verdriet wordt onderdrukt door je druk te maken over de schuldvraag.

Het proces van rouwverwerking kent naast ontkenning en boosheid nog 3 fases: marchanderen/onderhandelen, depressie & stress en tot slot de acceptatie. In deel twee zal ik ingaan op deze 3 fases en hoe de basis gelegd kan worden om weer vol zelfvertrouwen en goede moed naar de toekomst te kijken.

Wim van Limpt is partner en massa-outplacement specialist bij Volta consultants en medeontwikkelaar van Job Transition.

Heb je je baan verloren en wil je meer weten over ‘hoe nu verder?’ of staat je bedrijf aan de vooravond van een grote reorganisatie en wil je als HR-professional een gebalanceerd collectief programma met de juiste aandacht voor het individu, neem dan contact met ons op voor een vrijblijvende afspraak: office@jobtransition.nl